1.1 Samen Wonen
Het programma 'Samen Wonen' omvat alle beleidsthema's die raken aan de openbare ruimte. In de huidige programmastructuur zijn dat de onderwerpen Openbare Orde en Veiligheid, Beheer Openbare Ruimte, Verkeer en Vervoer, Duurzaamheid en Milieu, Dienstverlening en Burgerzaken en Ruimtelijke ordening en Volkshuisvesting. Een belangrijke ambitie vanuit het College is dat het iedereen een plek wil bieden om te kunnen wonen, met aandacht voor de kwaliteit en leefbaarheid van de omgeving en de maatschappelijke opgaven waar we voor staan.
Autonome ontwikkelingen
Indexatie Omgevingsdienst IJsselland
Nadeel €42.000 (incidenteel in 2025)
Voor 2025 vindt er een indexatie plaats van de personeels- en overige kosten. De indexatie is incidenteel opgenomen, omdat in 2025 een plan wordt opgeleverd in het kader van het Interbestuurlijk Programma Versterking VTH (IPV-VTH). Dit plan richt zich op het versterken van het VTH-stelsel door toe te werken naar een robuuste Omgevingsdienst, met als doel om de kwaliteit van de leefomgeving te verbeteren en milieuschade te verminderen. Dat plan wordt in 2025 aan uw raad voorgelegd en omvat de structurele (financiële) impact die dat met zich meebreng vanaf 2026.
Leges omgevingsvergunningen
Nadeel €225.000 (structureel vanaf 2025)
De implementatie van de Omgevingswet zorgt voor een omslag naar een systeem waarbij activiteiten in beginsel worden gereguleerd door middel van algemene regels, in plaats van dat er vergunningen worden verleend voor die activiteiten. Zo is bijvoorbeeld het (ver)bouwen van een woning vaak niet langer vergunningplichtig (en leges genererend), maar vergunningvrij of meldingsplichtig. Daarmee komt een deel van de werkzaamheden en de daarmee gepaard gaande kosten voor vergunningverlening te vervallen. Daar staat tegenover dat de gemeenten hier ook geen leges voor kunnen heffen. Dat heeft voor de gemeente Dalfsen een nadelig effect.
Daarvoor in de plaats komen nieuwe taken die onder de Omgevingswet overeind blijven, zoals het beoordelen en administratief afhandelen van meldingen. De hoeveelheid werk neemt daarom niet af, maar juist toe. In samenhang met de toenemende kwaliteitscriteria en de wens om ook in de toekomst dienstverlenend te kunnen zijn naar inwoners en initiatiefnemers, is het niet reëel om af te schalen in personeelskosten. Ook landelijk wordt opgemerkt dat gemeenten juist investeren in het opschalen van formatie om te kunnen voldoen aan deze kwaliteitscriteria. Naar verwachting worden gemeenten via de meicirculaire voor ongeveer de helft gecompenseerd voor de gederfde legesinkomsten en stijging van de kosten.
Advieskosten omgevingskwaliteit
Voordeel €100.000 (structureel vanaf 2025)
Als gevolg van de verschuiving van vergunningplicht naar een meldingsplicht voor bouwactiviteiten, worden minder kosten gemaakt door de gemeentelijke adviescommissie (welstand, monumenten-commissie en regioarcheoloog).
Actualisatie Meerjarenonderhoudsplan openbare ruimte (MJOP)
Nadeel PM (structureel vanaf 2026)
In 2024 wordt gewerkt aan een actualisatie van het Meerjarig Onderhoudsplan openbare ruimte (MJOP), welke voorziet in een langetermijnplanning voor het uitvoeren van noodzakelijk onderhoud aan gebouwen, terreinen en installaties. Hiervoor wordt in Q4 2024 een voorstel aan uw raad aangeboden, waarmee uw raad een goed onderbouwde afweging kan maken.
Bestuurlijke afspraken
Invoering centrummanagement
Nadeel €100.000 (incidenteel 2025, 2026 en 2027)
In januari 2024 heeft de raad ingestemd met het voorbereidingskrediet voor het centrumplan. Onderdeel daarvan was het aanstellen van een kwartiermaker voor het coördineren en begeleiden van de ontwikkelingen in het centrum van de kern Dalfsen en het bevorderen van de samenwerking tussen partijen. Deze inzet wordt vanaf 2025 vervolgd in de rol van een 'centrummanager'. De kosten hiervoor zijn geraamd op €50.000.
In het verlengde hiervan is als ambitie €50.000 benodigd voor specialistische juridische, communicatieve en technische bijstand vanuit verschillende disciplines die intern niet beschikbaar is.
Verhoging dotatie Voorziening groot onderhoud gebouwen
Nadeel €21.300 (structureel vanaf 2025)
In maart 2024 heeft de Raad het beheerplan gemeentelijke gebouwen 2024-2028 vastgesteld.
Als gevolg hiervan vindt er een verhoging van de dotatie aan de Voorziening groot onderhoud gebouwen van € 158.700 naar € 180.000.
Stijging organisatorische kosten Veiligheidsregio
Nadeel €40.000 (structureel vanaf 2025)
Door een groter verloop onder het vrijwillig brandweerpersoneel, maatregelen in het kader van paraatheid en toename aan opleidingskosten stijgen de kosten ten behoeve van de brandweerorganisatie binnen de gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio. De organisatiekosten zullen regiobreed toenemen met €935.000 op jaarbasis, wat volgens een vastgesteld percentage wordt verdeeld over de deelnemende instanties.
Ambities
Indexatie kosten onderhoud wegen
Nadeel €113.000 (structureel vanaf 2025)
In de huidige programmabegroting is een indexering opgenomen van 2,5%. We constateren echter dat schaarste aan bouwmaterialen, stijgende bouwkosten en het tekort aan personeel ervoor hebben gezorgd dat de prijzen van onze overeenkomsten, overeenkomstig de prijsindex, sinds 2022 met 20,9% zijn gestegen. Dat levert een tekort op en vraagt om een structurele verhoging voor de geprogrammeerde opgaven.
Uitbreiding capaciteit versnellen woningbouw
Nadeel €140.000 (structureel vanaf 2025)
Om te blijven voldoen aan de sterke vraag naar woningen heeft de gemeente Dalfsen, mede dankzij ons actieve grondbeleid, nabij alle kernen uitbreidingslocaties in ontwikkeling. Vanaf 2025 verwachten we daarom ook fors meer woningen toe te voegen aan onze woningvoorraad dan de jaren ervoor. Ook zien we kans om woningen te realiseren op inbreidingslocaties en ondersteunen we particuliere initiatieven en toevoegingen van woningen en kwaliteitsverbeteringen in het groene buitengebied.
Daarnaast wordt in 2024 de 'woonzorgvisie' ontwikkeld. Deze vervangt de woonvisie en kijkt ook naar de huisvesting van aandachtsgroepen en op de zorg- en ondersteuningsbehoefte in relatie tot wonen. De woonzorgvisie is de gemeentelijke vertaling van de Nationale Woon- en Bouwagenda, de provinciale prestatieafspraken en de regionale woondeals, die erop zijn gericht om te sturen op meer regie en tempo in het realiseren van (betaalbare) woningen. Hiervoor is wetgeving in voorbereiding wat gaat leiden tot extra werkzaamheden bij gemeenten voor de uitvoering.
Op dit moment is in de gemeente Dalfsen 1 fte beschikbaar voor de uitvoering van de ambities en afspraken. De versnelling en nieuwe wetgeving vanuit het Rijk vragen om €100.000 voor uitbreiding van de ambtelijke capaciteit en €40.000 voor de inhuur van extern advies.
Storting starterslening SVn
Budgetneutraal (incidenteel 2025)
De starterslening biedt starters, onder gunstige voorwaarden, extra financiële middelen om hun eerste woning aan te schaffen. De starterslening is de eerste drie jaar rente- en aflossingsvrij. Daarna wordt de rekening van de gemeente Dalfsen bij het SVn continu aangevuld doordat rente en aflossing worden teruggestort.
Door de versnelling van de woningbouwopgave stijgt ook het aantal aanvragen voor de startersleningen. In 2024 is aan uw raad voorgelegd om het rekeningsaldo van de gemeente bij het SVn aan te vullen met €500.000. In lijn met de versnelling die in onze gemeente wordt voorzien, wordt in 2025 en 2026 de rekening met datzelfde bedrag aangevuld om jongeren/starters te blijven ondersteunen om een eerste woning aan te schaffen in onze gemeente en hen zo ook te behouden voor onze gemeente.
Tegelijkertijd wordt onderzocht of aanscherping van de voorwaarden nodig is en wordt het instrument van de starterslening nog geëvalueerd, waarover de raad ook wordt geïnformeerd. Omdat de leningen uiteindelijk volledig worden terugbetaald is dit budgetneutraal (revolverend fonds).
Gebiedsprocessen PPLG
Nadeel €50.000 (incidenteel 2025, 2026, 2027)
Het Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG) krijgt steeds meer vorm. Zodra een nieuw kabinet is geïnstalleerd wordt de nieuwe koers van het PPLG ook helder en wordt overgaan op de uitvoering om de doelen te realiseren. De uitvoering van het PPLG zal grotendeels via gebiedsprocessen tot stand komen. Gemeenten hebben daarin een rol om de gebiedsprocessen te organiseren en te faciliteren. Dat doen we nu al incidenteel, maar in de uitvoering van de PPLG krijgt dat een steeds structureler karakter. Voor het verzilveren van eventuele koppelkansen in gebiedsprocessen wordt per geval financiering gevraagd, aangezien deze per proces en qua kosten erg uiteen kunnen lopen.
Uitwerking Toekomstvisie Burgemeester Backxlaan
Nadeel PM (aankondiging)
In maart 2024 heeft de raad de Toekomstvisie van de Burgemeester Backxlaan in Nieuwleusen vastgesteld. Sindsdien wordt gewerkt aan de uitvoering van het eerste deelproject (stedenbouwkundig plan Oosterbouwlanden). Vanaf 2025 worden de overige deelprojecten opgestart. Hiervoor worden vanaf 2025 voorstellen aan uw raad aangeboden.
Uitbreiding begraafplaats Nieuwleusen
Nadeel €20.000 (kapitaallasten structureel vanaf 2026)
De begraafplaats in Nieuwleusen bereikt haar maximaal beschikbare capaciteit. Voorgesteld wordt om voor uitbreiding van de begraafplaats in 2025 een investering te doen van €800.000, wat leidt tot een structurele toename van de kapitaalslasten van €20.000 vanaf 2026.
Uitbreiding formatie burgerzaken
Budgetneutraal (structureel vanaf 2025)
Er is voor team Burgerzaken extra formatie noodzakelijk. Enerzijds is er de paspoortpiek die minimaal vijf jaar gaat duren. Hiermee komt er een verzesvoudiging van aanvragen reisdocumenten binnen. Anderzijds gaan er in de komende vijf jaar vijf mensen bij Burgerzaken met pensioen. Daardoor is ruimte nodig voor vroegtijdige doorstroming en kennisoverdracht en is, voor de duur van vijf jaar, extra formatie nodig om de pieken op te kunnen vangen en de doorstroming goed te kunnen stroomlijnen. Dat betekent niet dat elke collega die met pensioen gaat één op één vervangen wordt, maar dat er deels sprake is van natuurlijk verloop.
Tegenover de hogere legesinkomsten als gevolg van de paspoortpiek staan ook hogere kosten voor afdrachten aan het Rijk. Bij de analyse van de jaarrekening 2023 is gebleken dat we op deze taak per saldo positief eindigen en deze lijn wordt naar verwachting in 2024 en verder doorgetrokken. We stellen daarom voor om in de komende jaren de extra formatie te dekken uit het verwachte positieve resultaat, tot het moment dat medewerkers als gevolg van pensioen uitstromen en de paspoortpiek nagenoeg gelijktijdig is geëindigd.
Uitbreiding formatie duurzaamheidsopgaven
Budgetneutraal (dekking: CDOKE-gelden)
Gemeenten spelen een cruciale rol in het realiseren van (inter)nationale en lokale duurzaamheid doelen. Dat doen wij o.a. door invulling te geven aan de RES, het uitrollen van warmtenetten en het aardgasvrij maken van woningen. Omdat de duurzaamheidsambities steeds meer prioriteit krijgen en daarmee het aantal taken voor gemeenten toenemen, stelt de Rijksoverheid langjarig CDOKE-gelden beschikbaar om deze extra taken uit te voeren. Om onze ambities te realiseren en tempo te maken op de duurzaamheids-opgaven is uitbreiding van formatie nodig op gebied van projectleiding, beleid, ondersteuning en communicatie.
Uitbreiding formatie Omgevingswet
Budgetneutraal (dekking: rijksmiddelen Omgevingswet)
Vanaf 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Deze wet biedt gemeenten meer flexibiliteit om lokale beleidskeuzes te maken en beter in te spelen op de behoeften van hun inwoners en bedrijven. De wet vereist daarvoor wel een zorgvuldige implementatie en aanpassing van bestaande processen, systemen en culturen binnen de gemeente en tussen overheden. De Rijksoverheid stelt hiervoor Omgevingswetbudget beschikbaar. Om de extra taken goed te beleggen in de organisatie, is uitbreiding van formatie nodig op gebied van een regelanalist en juridisch medewerker.